Zbawienny wpływ aktywności fizycznej na zdrowie wydaje się być faktem. Uprawianie sportu poprawia wygląd, metabolizm, sprawność fizyczną, przeciwdziała depresji oraz poprawia wytrzymałość. Tego jesteśmy uczeni od urodzenia. Jednak czy zalecanie niekontrolowanej aktywności fizycznej lub aktywności bez dodatkowych wskazówek jest prawidłowe? Czy może ona przyczyniać się do problemów zdrowotnych w przyszłości?
Aktywność fizyczna może mieć różne formy i różne stopnie obciążenia. Może być epizodyczna, regularna i regularnie częsta. Można wybrać jeden rodzaj aktywności, lub kilka jednocześnie. Sport można uprawiać hobbistycznie lub wyczynowo. Może on też być elementem terapeutycznym, zarówno w sferze psychiki, jak i fizyczności. Niezależnie od rodzaju aktywności, zawsze oczekujemy pozytywnych efektów. O ile sport rekreacyjny jest gwarantem zdrowego i długiego życia, co potwierdzają liczne badania naukowe, to sport wyczynowy budzi już pewne obawy zdrowotne. Szczególnie, jeżeli nie jest uprawiany pod odpowiednią kontrolą lekarską. Dotyczy to również osób ćwiczących hobbystycznie, ale z dużymi obciążeniami.
Cena do zapłacenia
Rozpoczynając wyczynową aktywność fizyczną człowiek nastawiony jest na sukcesy – zdobywanie nagród, poprawę kondycji, uzyskanie pożądanego kształtu ciała. Większość młodych osób, obciążających przez wiele lat swoje ciało dużymi wysiłkami, żyje w poczuciu zdrowia. Tylko niewielki procent z nich cyklicznie zgłasza się do lekarza, żeby ocenić rzeczywisty stan organizmu. Pozostali sporadycznie wykonują podstawowe badania laboratoryjne, które, jeśli mieszczą się w normach, odkładane są do szuflady, bez konsultacji. Mało kto zdaje sobie sprawę z faktu, że takie wyrywkowe badania pokazują jedynie niewielką część prawdy. Co więcej, niektórzy, chcąc szybciej i konkretniej rozbudować ciało, sięgają po odżywki i hormony, jednocześnie bardzo obciążając się w tym czasie ćwiczeniami. Często trwa to latami. Cena jaką przyjdzie zapłacić za taką postawę wydaje się nie mieć znaczenia. Mało kto zastanawia się, jak będzie wyglądało jego życie za 20-30 lat. Liczy się efekt – tu i teraz.
Sportowiec zawsze zdrowy?
Osoby aktywne fizycznie, wbrew powszechnemu przekonaniu, nie są wolne od problemów zdrowotnych. Najczęściej skarżą się na układ kostno- stawowy, skórę, emocje, sen, przewód pokarmowy, zaburzenia rytmu serca. Zaś osoby intensywnie ćwiczące w przeszłości, dzisiaj zazwyczaj po 50. roku życia, poza problemami wymienionymi powyżej, zmagają się z zaburzeniami metabolicznymi i gorszą odpornością oraz ich następstwami. Zastanówmy się dlaczego tak się dzieje.
Sport to stres
Z biologicznego punktu widzenia sport wyczynowy to dla organizmu rodzaj stresu, czasami bardzo poważnego. Podczas ćwiczeń dochodzi do zwiększonej pracy mięśni, serca, przyśpiesza przepływ krwi przez narządy, pod obciążeniem pracują gruczoły wydzielające hormony, metabolizm i psychika. Każda komórka ćwiczącego organizmu ma zwiększone zapotrzebowanie na substancje odżywcze. Po takim wysiłku organizm dąży do regeneracji i równowagi wewnętrznej. Ale, żeby to nastąpiło wszystko musi w nim działać bez zarzutu. Tymczasem zanim zauważymy objaw jakiś zaburzeń, już wiele lat wcześniej zachodzą nieprawidłowe zmiany na poziomie komórkowym, które można wykryć tylko w badaniach laboratoryjnych czy obrazowych. Gdy zdarzy się jakiś uraz, infekcja, czy zakrzepica osoba aktywna zostaje unieruchomiona. Nie może ćwiczyć. Zaraz zaczyna się przybieranie na wadze, pojawia się insulinooporność i związane z nią problemy. Większość nie wraca już do intensywnej aktywności, a jeśli, to tylko rekreacyjnie.
Co się dzieje w środku?
Wydaje się też, że każdy sportowiec powinien mieć prawidłowe wyniki badań. W praktyce tak nie jest. Na zewnątrz osoba ćwicząca wygląda bardzo dobrze. Jeżeli jednak wykonamy dokładne badania, okazuje się, że na poziomie narządów, układów i komórek, oraz procesów metabolicznych, już tak dobrze nie jest. Analizując wyniki badań odpowiednio wcześniej i regularnie je powtarzając, lekarz jest w stanie wychwycić nieprawidłowości i odpowiednio je korygować. Zmniejsza to prawdopodobieństwo zachorowania lub problemów w przyszłości.
Częste nieprawidłowości
Najczęściej spotykanymi przeze mnie nieprawidłowościami w wynikach badań osób ponadprzeciętnie aktywnych fizycznie są zaburzenia gęstości krwi, niedobory lub nadmiary żywieniowe, dysbioza, przewlekły stan zapalny oraz zaburzenia hormonalne i zaburzenia odporności, a także problemy emocjonalne. W badaniu fizykalnym i badaniach obrazowych zdarza się stwierdzać przerost mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, żylaki kończyn dolnych, zmiany skórne, nadciśnienie tętnicze, wypadanie włosów, ograniczenia ruchomości w stawach. Często skóra twarzy wygląda starzej niż wynikałoby to z wieku (tzw. twarz biegacza).
Problem rodzi ryzyko
Osoby uprawiające sport z pewnością mają lepszą wydolność od osób prowadzących siedzący tryb życia. Co jednak, jeżeli osoba aktywna ma niewielkie zwężenie oskrzeli? Wzmożony wysiłek prowadzi do niedotlenienia tkanek, wymusza większą pracę mięśnia sercowego i zwiększenie ilości hemoglobiny we krwi oraz nadmierną jej gęstość. Wystarczy niedostateczne nawodnienie, czasowe unieruchomienie i u takiej osoby wzrasta ryzyko zakrzepicy i zatorowości, nie wspominając o przeroście mięśnia sercowego, zaburzeniach rytmu i, w konsekwencji, niewydolności mięśnia sercowego. Dlatego warto wykonać przynajmniej spirometrię przed i po wysiłku.
Od zaburzeń do choroby
Osoby z zaburzeniami żywieniowymi będą się gorzej regenerowały, a kształtowanie ciała będzie utrudnione i wolniejsze. Stany zapalne jelit i problemy z mikroflorą jelitową u sportowców wywołają zapewne problemy ze stawami, odpornością oraz pogorszą kondycję psychiczną. Nie bez powodu mówi się, że „jelita, to nasz drugi mózg”. Przewlekłe stany zapalne, które nie zostaną
odpowiednio wcześniej zdiagnozowane, będą działały katabolicznie i będą promowały wytwarzanie wolnych rodników, odpowiedzialnych za destrukcję tkanek, przyśpieszoną miażdżycę i nowotwory. To wszystko nie pozostaje bez wpływu na układ immunologiczny i odporność.
Czy jesteś zdrowa(y)?
Każda osoba planująca wyczynowe uprawianie sportu powinna więc znać swój aktualny stan zdrowia. Co trzeba sprawdzić?
• Wykonać ocenę stanu odżywiania.
• Istnienie utajonych stanów zapalnych.
• Jakość mikroflory jelitowej.
• Profil hormonalny.
• Stan układu immunologicznego.
• Badania obrazowe (jamy brzusznej, gruczołów, klatki piersiowej i głowy, stawów).
Wykrycie słabych punktów w funkcjonowaniu organizmu i ich naprawa prowadzi do poprawy regeneracji, lepszej kondycji fizycznej i psychicznej oraz większych sukcesów sportowych. Jak przeprowadzić taki sprawdzian? Wykonując Ocenę Stanu Biologicznego Organizmu.
12 zaleceń – dla Twojego dobra
Przystępując do intensywnego ćwiczenia należy pamiętać o kilku rzeczach:
- Każdy organizm wymaga odpowiedniego czasu na regenerację. Jestem przeciwnikiem codziennych, intensywnych treningów.
- Zmniejszenie masy ciała lepiej uzyskać dzięki poprawie metabolizmu i zdrowemu żywieniu, a nie dzięki nadmiernemu obciążeniu organizmu. Głównym celem ćwiczeń powinno być kształtowanie i poprawa elastyczności ciała.
- Nie każdy spożyty pokarm zostanie wchłonięty i zbuduje organizm. Zależy to od ilości jednorazowo spożytego pokarmu, jakości, czasu poświęconego na posiłek, obecności prawidłowo działających enzymów trawiennych i mikrobioty jelitowej.
- Nadmierna suplementacja jest szkodliwa. Zamiast dużej ilości protein warto zastosować aminokwasy egzogenne.
- Regeneracja i zmiana kształtów ciała potrzebują czasu. Daj sobie kilka miesięcy na pierwsze wyniki.
- Należy skupić się na technice wykonywania ćwiczeń, a nie tylko na obciążeniach. Pozwoli to zadbać o układ kostno–stawowy.
- Nigdy nie ćwicz z pełnym żołądkiem.
- Zanim zaczniesz ćwiczyć poznaj słabe punkty w swoim ciele (wykonaj badania). Często psychika jest silniejsza niż ciało, dlatego bardzo łatwo doprowadzić do urazu.
- Doping naturalny (odpowiednie odżywienie, zmniejszenie stanów zapalnych, przywrócenie równowagi hormonalnej i mikrobioty) jest zawsze zdrowszy niż farmakologiczny. Ten drugi nigdy nie kończy się dobrze dla organizmu.
- Podwyższone poziomy niektórych hormonów (hormon wzrostu, Somatomedyna) promują powstawanie nowotworów. Na ich poziom wpływa również nieprawidłowe odżywianie.
- Słuchaj swojego ciała. Nawet najmniejszy objaw może być początkiem czegoś poważniejszego.
- Badaj się regularnie, nawet, gdy nic ci nie dolega. Wykonuj badania oceniające każdy układ w organizmie. Dopiero wtedy będziesz mieć pełny obraz.
Ruch to zdrowie
Ruch towarzyszy człowiekowi od urodzenia. Aktywność fizyczna jest nieodzownym elementem zdrowia, pod warunkiem, że odpowiednio
przygotujemy do niej organizm. Wykonując duże obciążenia lub trenując wyczynowo, trzeba zadbać o aktualną ocenę stanu zdrowia, odżywianie oparte na wartościach odżywczych, a nie tylko kalorycznych, odpowiednie nawodnienie, dbałość o prawidłową mikrobiotę jelitową i zachowania redukujące stres.
